Mimo pandemii uczniowie najstarszych klas szkół podstawowych i ponadpodstawowych są aktualnie na etapie podejmowania ważnych życiowych decyzji. Muszą zebrać odpowiednie informacje i je przeanalizować, aby na tej podstawie wybrać dla siebie odpowiedni zawód i zdecydować o dalszej nauce.
Na trafność wyboru zawodu i drogi dalszego kształcenia mają wpływ następujące czynniki:
- Poznanie siebie
- Poznanie zawodów
- Poznanie możliwości kształcenia
Uczeń powinien określić i uwzględnić swoje:
- zainteresowania
- uzdolnienia
- umiejętności
- cechy charakteru
- temperament
- stan zdrowia
- poziom wiedzy szkolnej
- możliwości w nauce
- wyniki w nauce
- osiągnięcia
Źródła informacji o uczniu:
- informacja posiadana przez ucznia na swój temat
- informacje o uczniu od innych osób, takich jak:
- rodzice, inni krewni
- nauczyciele, wychowawca
- rówieśnicy
- lekarz (dokumentacja medyczna)
- osiągane efekty dydaktyczne (oceny z przedmiotów szkolnych, wyniki z egzaminów zewnętrznych,
- osiągnięcia w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych)
- informacje o uczniu ustalone na podstawie testów zainteresowań, uzdolnień, predyspozycji zawodowych.
Uczeń powinien poznać i uwzględnić szczegółowe informacje o zawodach, które go interesują, w tym:
- zadania i czynności
- narzędzia pracy
- środowisko pracy
- warunki pracy
- stanowiska pracy, na których będzie można wykonywać te zawody
- możliwości zatrudnienia
- wymagania psychofizyczne
- wymagania zdrowotne
- wymagania związane z wykształceniem w zawodach, które są rozważane.
Źródła informacji o zawodach:
- Internet (informacje o zawodach, Barometr zawodów, prognozy w zatrudnieniu itd.),
- telewizja (np. wywiady, filmy dokumentalne )
- prasa (informacje o zawodach i przedsiębiorstwach, oferty pracy, wywiady z osobami wykonującymi różne zawody itd.)
- ulotki o zawodach, informatory, przewodniki po zawodach
- klasyfikacje zawodów (w Internecie)
- filmy zawodoznawcze (dostępne również w Internecie np. https://doradztwo.ore.edu.pl/filmy-o-zawodach/ )
- rozmowy z rodzicami, krewnymi, znajomymi na temat zawodów
- obserwacja pracy w zawodach w miejscach pracy
- lekcje z doradztwa zawodowego w ramach, których uczniowie zapoznają się z charakterystykami zawodów
- lekcje przedmiotowe, na których również przybliża się tematykę zawodoznawczą,
- Festiwal Perspektyw
- dni otwarte w szkołach.
Informacje o zawodzie powinny zawierać:
- opis zawodu i czynności realizowanych w danym zawodzie, w tym narzędzia, maszyny, problemy do rozwiązania
- opis środowiska pracy ( miejsce, warunki pracy, godziny pracy itd. )
- opis wymagań zawodu dotyczących: warunków zdrowotnych, predyspozycji psychologicznych, umiejętności, zdolności i zainteresowań
- opis możliwości kształcenia do zdobycia danego zawodu
- możliwości zatrudnienia w zawodzie.
Uczeń powinien poznać i uwzględnić informacje o możliwościach kształcenia, w tym poznać:
- system szkolnictwa
- typy szkół
- przebieg kształcenia w szkołach
- różne drogi kształcenia do zawodów
- zdobywany w szkołach poziom wykształcenia oraz kwalifikacji zawodowych
- możliwości dalszego kształcenia i podnoszenia kwalifikacji
- zasady i kryteria rekrutacji szkół
- szczegółowa oferta rozszerzeń i kierunków kształcenia – zawodów w szkołach
Źródła informacji edukacyjnej:
- Internet – strony szkół
- informatory (zbiorcza informacja o szkołach i kierunkach kształcenia)
- broszury i ulotki dotyczące oferty edukacyjnej danej szkoły
- dni otwarte w szkołach
- rozmowy z uczniami, z nauczycielami danej szkoły
- prasa.
Często dany zawód można uzyskać różnymi drogami kształcenia. Większe szanse na osiągnięcie sukcesu na rynku pracy będą miały osoby posiadające zawody deficytowe (patrz: ,,Barometr zawodów”). Coraz więcej osób posiada więcej niż jeden zawód. Aby być na stałe fachowcem w swojej dziedzinie występuje konieczność ciągłego kształcenia i podwyższania swojej wiedzy i umiejętności zawodowych. Zmieniający się rynek pracy wymaga od ludzi kształcenia ustawicznego i nabywania nowych kwalifikacji zawodowych.
Opracowała: Beata Jakubik